Wiktionary:Bostenen-Plattdüütsch

Moin,
op düsse Siet kriegt ji to weten, welke wichtigen Textbostenen dat gifft un kriegt de Vörlääg dörför. So köönt ji dat in de Text inboen. De Reegfolg is so maakt as se in de Text vörkamen schallt.

Wenn ji för annere Spraken as Plattdüütsch Textbostenen söökt, mööt ji hier klicken.

Ji köönt de Bostenen eenfach hier rutkoperen un in de Text ingeven.

(Bloots vöörlopig. Dat deent, üm to veranschaulichen, woans de Reegfolg is, dat sünd nich all Vöörlääg, een is jümmers repräsentatiev för annere vun desülvige Aard)

{{Spraak-*Woordaard*}}
{{Bügen Verb hebben}}
{{Bedüden}}
{{Herkamen}}
{{Synonymen}}
{{Böverbegreep}}
{{Ünnerbegreep}}
{{Gegenwöör}}
{{Sinnverwannte Wöör}}
{{Charakteristsche Woordkumbinatschonen}}
{{Wievliche Woordfoormen}}
{{Afledd Begrepen}}
{{Bispelen}}
{{Översetten}}
{{Översetten-Start}}
{{Ö-Afstand}}
{{Översetten-Enn}}
{{Varianten}}
{{Översetten-Start}}
{{Ö-Afstand}}
{{Översetten-Enn}}
{{Referenzen}}

Anfang

{{Spraak-nds}}

An'n Anfang vun en Text kümmt eerst eenmal de Spraakbeteken. Dör nahmt ji düsse Vörlaag un füllt de Sprakenkortbeteken dör in. Wat de Sprakenkörtel is, köönt ji ok bi de Wikipedia rutfinnen, wenn ji de Siet för de Spraak apent un dör bi de Beschrieven an'e rechte Siet kiekt. De Körtel för Plattdüütsch is nds, för Düütsch de un för Engelsch en. Eenfach dat nds utwesseln in de Vörlaag baven, wenn ji en annere Spraak bruukt.

Woortaarten

Nee Vörlagen (för düsse Vörlagen brukst du nich de Vörlaag{{Spraak-nds}}, se is nuh integriert):
{{Spraak-Substantiv|SPRAAK=nds|GESLECHT=TEXT|MEHRTALL=TEXT}}
{{Spraak-Adjektiv|SPRAAK=nds}}
{{Spraak-Verb|SPRAAK=nds}}
{{Spraak-Adverb|SPRAAK=nds}}
{{Spraak-Egennaam|SPRAAK=nds|GESLECHT=TEXT|MEHRTALL=TEXT}}
{{Spraak-Pronomen|SPRAAK=nds}}
{{Spraak-Numeral|SPRAAK=nds}}
{{Spraak-Präpositschoon|SPRAAK=nds}}
{{Spraak-Artikel|SPRAAK=nds}}
{{Spraak-Interjekschoon|SPRAAK=nds}}


Olle Vörlagen:
{{Bedüden-Substantiv|Woort=TEXT |Geslecht=TEXT|Mehrtall=TEXT}}
{{Bedüden-Adjektiv|Woort=TEXT}}
{{Bedüden-Verb|Woort=TEXT}}
{{Bedüden-Adverb|Woort=TEXT}}
{{Bedüden-Egennaam|Woort=TEXT}}
{{Bedüden-Pronomen|Woort=TEXT}}
{{Bedüden-Numeral|Woort=TEXT}}
{{Bedüden-Präpositschoon|Woort=TEXT}}
{{Bedüden-Artikel|Woort=TEXT}}
{{Bedüden-Interjekschoon|Woort=TEXT}}

Dat sünd de Bostenen, de du bruukst, üm dat Woort ne'er to beschrieven. As du sehn kannst, hett dat meestieds de sülvige Struktur. Du nahmst nu blots dat Ding, dat du för dien Woort bruukst, to't Bispeel en Adverb as opstunns. Denn fögst du dat nau ünner de eerste Vörlaag vun baven in un schriffst dör, wo TEXT in'e Vörlaag steiht, dien Woort rin. Un hier markst du ok all, dat dat en beleevte Methood is, mit de Gliekheitsteken antowiesen, wohen de Text schall. Blots bi de Vörlaag för dat Substantiv gifft dat en paar mehr Saken intofüllen. Dör müttst du noch bi Geslecht en m, en s oder en f henschrieven, för maskulinum, neutrum oder feniminum. Denn müttst du noch bi Mehrtall henschrieven, woans de Pluralform vun de Substantiv utkiekt.
Ansünsten weer dat allens, wat dat to düsse Vörlääg to seggen gifft.

In vele Artikels kümmt nu de Bedüden-Kommentar. Man dat is en oolde Vörlaag un schall nich so ween. Du maakst dat man as de Tutorial hier.

Formen vun de Woort

'''För't Substantiv'''
{{Deklinatschoon-Substantiv|Deklinatschoon=TEXT}}

''' För't Adjektiv'''
{{Adjektivtabell
|mas_st_Eentall=        
|fem_st_Eentall=        
|neu_st_Eentall=
|mas_st_Mehrtall=
|fem_st_Mehrtall=
|neu_st_Mehrtall=
|mas_sw_Eentall=
|fem_sw_Eentall=
|neu_sw_Eentall=
|mas_sw_Mehrtall=
|fem_sw_Mehrtall=
|neu_sw_Mehrtall=
|Positiv=       
|Komparativ=
|Superlativ=
}}</nowiki>

Dat kümmt direkt achterna un wiest, welke Formen en Woort annahmen kann. De eerste beiden sünd för en Adjektiv, de leste Vörlaag för en Substantiv. In de erste Vörlaag kümmt de deklineerten Formen as in't Bispeel: dwars, dwarse, dwarsen. In de twete de Formen, de opkaamt, wenn du dat Woort stiegerst: dwars, dwarser, dwarst.
In de twete Vörlaag schriffst du rin, woans dat Substantiv mit sien Artikel deklineert warrt: Nom.Sg. de Kopp, Gen.Sg. vun den Kopp, Obj.Sg. den Kopp; Pl. de Köpp. Versöök ok mal, disse Text mit kursiv un so to gestalten, as du dat in de Lekschoon 2 lehrt hest.

Dat weer't ok mit de Instieg vun de Artikel.

Bügen vun dat Verb

{{Bügen
|Infinitiv=TEXT
|NT_Eentall_1=TEXT
|NT_Eentall_2=TEXT
|NT_Eentall_3=TEXT
|NT_Mehrtall=TEXT
|VT_Eentall_1=TEXT
|VT_Eentall_2=TEXT
|VT_Eentall_3=TEXT
|VT_Mehrtall=TEXT
|Partizip_Perfekt=TEXT
|Partizip_Nutiet=TEXT
|Imperativ_Eentall=TEXT
|Imperativ_Mehrtall=TEXT
}}

Dat is de Bügentabell för en Verb, dat de Helpwoort "hebben" billt warrt. Dör, wo TEXT steiht, giffst du de Form in, de fraagt is. NT steiht för Nutiet (Präsens) un VTsteiht för verleden Tiet (Präteritum).

De Tabell för de Verben, de mit "wesen/sien" billt warrn, is de hier:

{{Bügen Verb op wesen
|Infinitiv=TEXT
|NT_Eentall_1=TEXT
|NT_Eentall_2=TEXT
|NT_Eentall_3=TEXT
|NT_Mehrtall=TEXT
|VT_Eentall_1=TEXT
|VT_Eentall_2=TEXT
|VT_Eentall_3=TEXT
|VT_Mehrtall=TEXT
|Partizip_Perfekt=TEXT
|Partizip_Nutiet=TEXT
|Imperativ_Eentall=TEXT
|Imperativ_Mehrtall=TEXT
}}

Luutschrift un Sülventrennen

Nomen: 
{{Utspraak}}
:{{IPA}} {{Luutschrift|TEXT}}, Plural: {{Luutschrift|TEXT}}
Adjektiv:
{{Utspraak}}
:{{IPA}} {{Luutschrift|TEXT}} (dwars), {{Luutschrift|TEXT}} (dwarse), {{Luutschrift|TEXT}} (dwarsen)

Substantiv:
{{Sülventrennen}}
:T·E·X·T, Plural: T·E·X·T
Adjektiv:
{{Sülventrennen}}
:T·E·X·T, T·E·X·T, T·E·X·T

Düsse Vörlääg, dat sünd mehrere, schriffst du nipp un nau so. Dör wo TEXT steiht, kümmt de Luutschrift hen. Du kannst de to't Bispeel bi plattmakers nakieken. Wenn du se aver nich finnst oder weetst, is dat ok nich slimm, denn laatst du dat eenfach un een anner kümmert sik dörüm. Bi de Luutschrift kaamt bi de Substantiven twee Formen: Singular un Plural. Bi de Adjektiv kaamt de dree Deklinatschoonsformen hen. (De Bispellen mit dwars tuuscht du denn ut.) Achterna schullst du de Sülventrennen vun Singular un Plural bi en Substantiv un de Deklinatschoonsformen bi en Adjektiv angeven, de Trennen warrt mit en Punkt · kenntlich maakt.

Varianten

{{Varianten-Start}}
{{Variante-Sass|Text=[[TEXT]]}}
{{Variante-Lindow|Text=[[TEXT]]}}
{{Variante-Plautdietsch|Text=[[TEXT]]}}
{{Variante|wo=TEXT|Text=TEXT}}
{{Kategorie-Sass}}{{Varianten-Enn}}

In disse Rebeet warrt dat woll noch to veel Verännern kamen, wiel dör noch mehr utboot warrn schall, dörmit hier ok akraat de verschedene Varianten vun de Dialekten weddergeven warrn können. De Formen, de du nich weetst, kannst du eenfach utlaten. Denn schriffst du bi TEXT einfach nix hen, man schriffst all de Vörlääg mit in de Text, de warrt denn nich anwiest. De Start un Enn mütt dör stahn, also schreev se op't best ok mit hen. Ansünsten müttst du blots de Form dör ingeven, wo de TEXT steiht. De twee eckigen Klammers maakt en Link to de Woort. De Vörlaag, wo du de Oort ingeven müttst, is dörto dacht, de enkelten Dialekten intuitiv intogeven. Bi wo kümmt also as Text de Rebeet, woneem dat Woort/de Variante vörkümmt, un bi TEXT denn natörlich de Variante.

#REDIRECT [[TEXT]]

Wenn du de Varianten ingeven hest, klickst du dörop. Denn warrt sik de Bearbeidenfinster apen. Dör giffst du de Formel baven in un an de Steed vun TEXT schriffst du de Naam vun de Artikel, ünner de de egentlich Indraag is, de du even maakt hest. Dat meent ok, un dat is bannig wichtig, dat all de Artikels na Sass ehr Indraag hebbt, man in de Artikel sülvst alle Varianten in de Dialekten wiest warrn. Dat schall dörto ween, dat en Bruker ok en Woort ingeven kann, de ut sien egen Dialekt kümmt un ok de Schrievwies hett, man liekers to de richtige Artikel leddt warrt. Wi köönt nich för jeed Variante oder Schrievwies en egen Artikel maken, dat nahmt to veel Platz un is to unöversichtlich. Also warrt alle Schrievwiesen wiederleddt to en Schrievwies, de na Sass is. Un dat passeert mit de REDIRECT. Wenn ji aver unseker sünd, laat dat eenfach, denn kümmert sik een anner dörüm. Du künnst denn ja en Naricht in de Diskuschoon achterlaten. Woans dat geiht lehrst naher noch.

Bedüden

{{Bedüden}}

Vun nu af an warrt de mehrsten Vörlääg blots noch de Överschriften sülvst warrn. So as in dit Bispeel. Man düsse Vörlääg sünd dörto dacht, dat de Överschriften eenheitlich utkiekt un nich mal groot un mal lütt sünd.

:[1] TEXT
:[2] TEXT

Dat is de Aart, woans de Bedüden opschrieven ween schallt. Wenn en Woort mehr as en Bedüden hett, warrt dat as en ne'e Bedüden mit en Nummer as baven henschreven. De Verklären vun de Bedüden schallt nich in helen Sätz ween, man blots mit möglichst minnig Wöör un so verstännlich as mööglich. In de Bedüdenverklären sülvst schallt solke Links as [[TEXT]] wichtige Wöör wiederleden.

Bispellsätz

{{Bispell}}

Mit düsse Vörlaag warrt de Bispellsätz inleddt. Ok dat is blots en Överschrift, wat darünner kümmt schall so utkieken:

:[1] TEXT
:[2] TEXT

Ok hier warrt trennt twüschen de verschedenen Bedüden dörch de Nummern. De Begreep, de in de Artikel beschrieven warrt, schall denn kursiv maakt warrn. De Bispellsätz schallt ok mööglichst neeg an'n Alldag ween un ok kreativ un ok dat Woort sülvst dördörch en beten beter verklären.

Anners as de IPA-Angaav, schallt jeed Artikel tominnst all düsse Afsnitten hebben. Nu kümmt noch Afsnitten, de natörlich ok wichtig sünd un op't best ok vörkamen schallt, man nich mütt. (Mit de Utnahm vun de Översetten.)

Bruuk-Henwiesen / Woortbestanddelen / Etymologie / Afledd Begrepen / Synonymen / Synonyme-Utdrücken / Gegenwöör / Sinnverwandte Wöör / Vörkamen

{{Bruuk-Henwiesen}}
{{Woortbestanddelen}}
{{Etymologie}}
{{Afledd Begrepen}}
{{Utdrücken}}
{{Synonymen}}
{{Synonyme-Utdrücken}}
{{Hyponym (Ünnerbegreff)}}
{{Gegenwöör}}
{{Sinnverwandte Wöör}}
{{Vörkamen}}

Dat kümmt as Överschrift un denn dörünner mit en * de Text, also mit en Punkt un na rechts verschaven. Denn kann in Stickwöör jede Saak verkläärt warrn.
De Reegfolg schallt mööglichst so bibehallen warrn. Wenn du to wat nix weetst, denn schriev de Överschrift ok nich hen.
Mit Vörkamen is meent, woneem de Begreep mal opdückert un/oder woher een den kennt.

Genitivrelikt

{{Genitivrelikt}}

Hier kannst du en paar Wöör över möögliche Fällen vun en Genitivrelikt verleren.

Översetten

{{Översetten-Start}}
*{{S|de}}: {{Ö|de|TEXT}}
*{{S|en}}: {{Ö|en|TEXT}}
{{Ö-Afstand}}
*{{S|fr}}: {{Ö|fr|TEXT}}
*{{S|es}}: {{Ö|es|TEXT}}
{{Översetten-Enn}}

Dat is de Form vun de Översetten. De Start un Enn mütt jümmers dörhen. In de Vörlaag vun de Översetten, also de twete vun baven, müttst du de dörch en Sprakenkörtel uttuschen, wenn't na en annere Spraak gahn schall. Dör, wo TEXT steiht, kümmt denn dat Woort op de annere Spraak hen. De Tallen schallt wedder verwiesen na de verschedenen Bedüden, aslang dat welke gifft. Denn so giffst du bi jeed Översetten dör de Tallen in eckige Klammern an, för Anwelke Bedüden dat steiht. Anners blifft dat bi [1].
De Vörlaag Ö-Afstand is dörto, dat bi heel vele Översetten in de Mitt düsse Vörlaag kümmt un denn de Liest tweedeelt warrt un so översichtlicher is.

Referenzen

{{Referenzen}}
:''Der neue SASS. Plattdeutsches Wörterbuch.'' (Taschenbuch) (Plattdeutsch-Hochdeutsch Hochdeutsch-Plattdeutsch — Plattdeutsche Rechtschreibung) Heinrich Kahl (Autor), Heinrich Thies (Autor). Edition Fehrs-Gilde, 6. überarbeitete Auflage 2011. (ISBN 978-3-529-03000-7) Wachholtz Verlag Neumünster. 
:Plattdüütschen {{Wikipedia2|nds|{{PAGENAME}}}}
:{{Ref-WBndr.de|{{PAGENAME}}}}
:{{Ref-Plattmakers|{{PAGENAME}}}}

Dat kümmt an'n Enn vun en Artikel un gifft de Borns för den Indraag an. Ansteed vun Woort geevt ji eenfach dat Woort vun de Artikel in. Man acht dörop, dat de Lenken denn ok to en Siet henwiest un dat Woort in de Wöörbook ok existeert. Un acht ok op Groot- un Lüttschrieven.
Bi de Sass-Referenz mööt ji noch an'n Enn de Siedentall angeven, wo de plattdüütschen Begreep steiht.

Dat weern de wichtigsten Vörlääg un Formaten, de du bruukst för de Bearbeiden vun Artikels bi wiktionary. Wenn du Fragen hest, kannst du natörlich de Admins, de di geern helpt, bi Wiktionary:Ik_bruuk_Hülp oder bi Wikipedia fragen.